Muş Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma Geliştirme Tarih ve Sanat Derneği Başkanı Turhan Sur, Muş’ta 330 yıllık Migre hamamının ermeni değil Osmanlı hamamı olduğu ileri sürdü.
“MUŞ’UN OSMANLI İSLAM ESERLERİ ERMENİ ADLARI İLE TESCİLLENMİŞ”
Muş Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma Geliştirme Tarih ve Sanat Derneği Başkanı Turhan Sur, Muş’ta 330 yıllık Migre hamamının ermeni değil Osmanlı hamamı olduğu ileri sürdü.
Muş’un kültür ve tarihi değerlerini korumak amacıyla kurulan “Muş Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma Geliştirme Tarih ve Sanat Derneği” bu kapsamda çalışmalarına devam ediyor. Muş’ta bulunan Osmanlı İslam eserlerinin ermeni ismiyle kaydedildiğini ileri süren dernek başkanı Turhan Sur, bu kapsamda Migre Hamamı olarak bilinen hamamın aslında ermeni hamamı değil Osmanlı hamamı olduğunu yapmış oldukları araştırmalarla belirlediklerini ifade etti. Hamamın gerçek isminin “Bibiler” olduğunu belirten Turhan, bu yanlışın biran evvel düzeltilmesini istedi.
Yapılan çalışmalar ile ilgili olarak bilgiler veren dernek başkanı Turhan Sur, hamama Migre isminin verilmesinin nedeni ile ilgili olarak şunları söyledi: “Dernek Yönetim Kurulumuz Koordinatörlüğünde yıllardır Muş Dere mahallesi alanında yapılan ve sahada alanında uzman kişilerin yaptığı araştırmalar neticesinde Migre (Dere) hamamı olarak bilinen, 1900’lerin başında birkaç yıl Migre denilen bir Ermeni Osmanlı vatandaşı tarafından işletilen hamamın Migre adı ve kayıtlarda Ermeni Hamamı diye isimle tescillenmesinin Muş tarihi, tarihi eserleri bakımından bir çok yer, mekan ve eserde olduğu gibi bunda da mana dolu, siyasi ve köklerimizden koparılmak istenen bir algı ile karşı karşıya olduğumuzu kanıtlar niteliktedir. Beşinci kol faaliyetleri kapsamında son 100 yıldır oluşturulmak istenen bir algı var bu algı da Burada islam medeniyeti yoktur algısıdır bütün gerçekler ortadayken bu algının oluşturulması ve buna destek verilmesini zinhar kabul etmiyoruz.
Bütün çalışmaların, 2010 yılından beri Dere mahallesinde yaptırılan araştırma ve çalışmalar neticesinde, söz konusu Dere hamamının mimari yapısı üst örtüsü beşik tonoz ve tuğla ile yapılmış, 2 kısımdan oluşuyor, dikdörtgen planlı, sütunları dik çıkışlı, sivri kemerli olması itibari ile buranın Osmanlının 1700’lü dönem mimarisine göre yaptırıldığı kanıtlanmıştır. Yine aynı sahada yapılan araştırmalar ve var olan kanıtlar dahilinde Dere hamamının 40 metre güneyinde çarçayı bitişiğinde şimdilerde izi kalmamış Osmanlı kayıtlarında hububat değirmeninin olduğu, yine hamamın kale mahallesine bakan yamacında bulunan ve şimdilerde aktif olarak camii işlevini gören Saray camisinin olduğu, Bu caminin avlusunda var olan mezar kitabelerinde mecudiyetini koruyan dönemin Kadı, İdari yönetimi ve İnanç hizmetlerini yürütmekle sorumlu Seyyit soyundan Ziyaettin beyin (Osmanlı beyi) yönetiminde olduğu, 1690-1720 yılları arasında Muş merkez yerleşkesinin ticari ve yaşam alanlarının nüfus yoğunluğu itibari ile de bu alanlarının olduğu, Gerek Osmanlı arşiv kayıtlarından, gerek sahadaki mevcut veri ve kaynaklardan tespit etmiş bulunmaktayız.” Dedi.
“ZİYAETTİN BEY, KIZI HATİCE’NİN DOĞUMUNA İSTİNADEN KADINLARA ÖZEL YAPTIRMIŞ”
Başkan Sur açıklamasının devamında hamam ile ilgili olarak yaşlılardan aktarılan bilgileri anlatarak şunları dile getirdi: “Yine İlimizin eskilerde yaşamış yaşlılarından aktarılan bilgiler dahilinde Saray camisini yıkık medreseden camiye kavuşturan merhum Hacı Zübeyir Büyüközer (1883-1987)’in bilgi aktarımları, Miralay Ahmet Kalsın (1862-1946) çocuklarına aktardığı bilgiler ışığında çocukları (Seyfettin Kalsın, Cahide Karaova) söz konusu alanın ve medresenin Muş İslam tebaası için çok kıymetli bir alan ve miras olduğunu beyan ederek, Medresenin olduğu yerin hemen alt tarafının Ziyaettin beyin 2 katlı evinin olduğunu, Medrese, ev ve dere kenarında ki hamamın aynı alan içinde bu beyin şahsi kontrolünde olduğunu, Hamamın 1690’lı yılların sonunda tek çocuğu olan kızı Hatice’nin doğumuna istinaden ilde yaşayan cümle kadınlara özel Muş’un muhteşem bağ ve bahçeleri içinde hamam, toplanma ve sohbet etmek amacı ile cennetten bir bahçe yaptırdığı, Bu hamam ve bahçe, oturma, dinlenme alanları ile Medresenin bir bütün olarak özellikle İslam kadın ve kızlarının eğitilmesi, Osmanlıca ve dini İslam eğitimlerinin yapılması için tahsis edildiğini, Bu kullanımın 1770’lere kadar devam ettiğini, daha sonra şehrin civar köy ve kasabalardan Müslüman, gayri Müslüm göçlere maruz kaldığını ve Minare mahallesinde bulunan Ulu Camii, Hacı Şeref Camisine doğru yayıldığını beyan ederek aktarmışlar.
Araştırmacılarının Osmanlı kayıt ve arşivlerinden, idari ve vergi kayıt bilgilerinden alınan bilgilerinde yerel büyüklerden aktarılan bilgiler ile örtüşüyor, Hamamın söz konusu beyin kızı olan Hatice’nin anısına yaptırıldığı, Hatice’nin aynı yıllarda doğduğu ve genç yaşta şehit olarak vefat ettiği yine Saray Camisinin içindeki Mezarından ve mezar kitabesinden öğrenmiş olduklarını beyan etmişler.” Dedi.
“HAMAMIN ADI BİBİLER OLARAK DÜZELTİLSİN”
Muş Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma, Geliştirme Tarih ve Sanat Derneği Yönetim Kurulu adına Turhan Sur, açıklamasında son olarak hamamın aslında bir Osmanlı hamamı olduğunu dile getirerek şunları söyledi: “Migre Hamamı diye adlandırılmış ve Ermeni Hamamı diye tescil edilmiş bu hamamın aslında Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde İslam Ecdadının Kadınlara verdikleri öneme binaen Sosyo Kültürel ve Eğitim Öğretim alanı olarak ilk ve en önemli tarihi eser olduğunu, Bu önemli tarihi gerçeğin ve eserin orijinal adı olan Kadınlar, (Yöresel adı) Bibiler olarak düzeltilmesini, orasının bir Ermeni Hamamı olmadığını bir Osmanlı hamamı olduğunu, Bu tarihi gerçeğin ve İslam eserinin Anadolu, Kafkas, Ortadoğu ve Tüm Avrupa halklarınca bilinmesi gerekiyor. Mezar anıtlarından da belli olduğu üzere Peygamber soyundan gelen Seyyit Ziyaettin beyin bu kıymetli eserinin restoresinin ve Ülke Turizmine kazandırılmasının da İlimiz açısından çok kıymetli bir zorunluluktur.” dedi.
