ÇEVİK, “BÜYÜK SELÇUKLU KÜLTÜR ROTASI OLUŞTURACAĞIZ”

ÇEVİK, “BÜYÜK SELÇUKLU KÜLTÜR ROTASI OLUŞTURACAĞIZ”

Malazgirt Savaş Alanının Tespiti, Tarihi ve Arkeolojik Yüzey Araştırma Projesi’nin Muş başta olmak üzere Doğu Anadolu’ya büyük bir turizm hareketliliğinin işaret fişeği olarak yansıyacağını kaydeden Prof. Dr. Adnan Çevik, “Biz Büyük Selçuklu kültür rotası, Ani’den başlayıp Diyarbakır'da noktalanacak 8 ili ilgilendiren Büyük Selçuklu Kültür rotasının kalbi olsun istiyoruz”

Türklere Anadolu'nun kapılarını açan Malazgirt Savaşı'nın yapıldığı alanın tespiti amacıyla 2020 yılında yürütülmeye başlanan "Malazgirt Savaş Alanının Tespiti, Tarihi ve Arkeolojik Yüzey Araştırma Projesi" bu yıl da devam edecek.

Kültür ve Turizm Bakanlığının desteklediği, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ahlat Müzesi, Muş Alparslan Üniversitesi ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi iş birliğiyle 2020'de proje hayata geçirildi. Üniversitenin Senato Salonu'nda kazı ekibiyle bir ayara gelen Muş Alparslan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Alican, projesinin 5'inci yılı çalışmalarının başladığını söyledi. projenin 2019 yılında hayata geçirildiğini ifade eden Rektör Alican, “O zaman ben de Muş Alparslan Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak çalışıyordum. Selçuklu ve Malazgirt Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin Müdürlüğünü yürütüyorum. Hocamın o sıralardaki öncülüğüyle birlikte bu projenin çalışmaları başladı. 2019 yılında proje yazıldı ve Kültür ve Turizm Bakanlığına sunuldu. Pandemi dolayısıyla biraz gecikmeli de olsa 2020’de bir şekilde sahaya çıktık” dedi.

“Umduğumuzdan çok daha hızlı bir biçimde ilerledi”

“2020’den bugüne tam 4 yıl boyunca her yılın yaz aylarında Malazgirt'te birçok kazı çalışması yaptık, yüzey araştırmaları yaptık” diyen Alican şöyle konuştu, “Çok ciddi buluntular elde edildi. Aslında en başında umduğumuzdan çok daha ileri bir noktaya geldik. Umduğumuzdan çok daha hızlı bir biçimde ilerledi. Uluslararası ilgi odağı haline geldi. Çok yoğun buluntular elde edildi. Onun dışında birçok yayın da yapıldı proje dolayımında. Kitabımız çıktı, birçok dergiye özel sayı yaptık. Sempozyum düzenledik, çeşitli paneller, konferanslar yaptık. Özellikle Adnan Çevik hocam zaten yılın bütün bölümlerinde, yaz ayları Malazgirt'te olup diğer bütün 8-9 ay boyunca da Türkiye'nin dört bir tarafında Malazgirt projesini anlattı, anlatmaya da devam ediyor. Yani belki şunu söylemekte hiçbir mahsur yok. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş anlatısı olarak kabul edilen Malazgirt savaşıyla alakalı olarak işte 1920’den bugüne yapılan çalışmalar bir yana, bizim son 5 yıldır yaptığımız çalışmalar belki bir yana denebilir. Yani o kadar yoğun ve semereli çalışmalar oldu.”

“Elimizden geleni yapacağız”

Muş Alparslan Üniversitesi olarak en başından beri projenin içerisinde yer aldıklarını hatırlatan Rektör Mustafa Alican sözlerini şöyle sürdürdü, “Üniversitemizin imkanları mümkün mertebe projeye tahsis edilmişti zaten. Elimizde ne varsa hepsini bir şekilde projeye tahsis ediyorduk. İnşallah bundan sonraki süreçte de yine üniversitemizin bütün imkanları Malazgirt Projesi’nin gelişmesi için ve daha da ilerlemesi için tahsis edeceğiz, elimizden geleni yapacağız.”

Antik DNA laboratuvarı kuruluyor

Muş Alparslan Üniversitesi bünyesinde Antik DNA laboratuvarının kurulması için altyapı hazırlıklarını tamamladıklarını söyleyen Alican, “Özellikle proje dolayımında, proje çalışmalarımızın bizi getirdiği noktada biz de Muş Alparslan Üniversitesi olarak bu yıl Antik DNA laboratuvarının altyapısını kurduk. Şu anda çalışmalarımız devam ediyor. İnşallah bunu açacağız. Türkiye'de üçüncü Antik DNA laboratuvarı olacak ve bu DNA laboratuvarında belki de biz sadece Malazgirt savaş alanları ile ilgili yaptığımız çalışmaların değil hem Doğu Anadolu'da hem de Güneydoğu Anadolu'da yapılan, Ortaçağ Türk ve İslam Selçuklu kazılarında elde edilen buluntuların da analizini yapmayı hedefleyen, daha böyle büyük belki de ileriki zamanlarda uluslararası ölçeğe de kavuşmasını arzu ettiğimiz bir laboratuvar oluşturacağız. Bunun dışında yine hem Malazgirt Projesi’nin yöneticileri hem de bakanlığımızın desteğiyle Malazgirt’te de bir kazı evi çalışmalarımız var, devam ediyor. Özellikle orada bulunan tesislerimizi dönüştürmeye yönelik de yine gayretlerimiz var. Malazgirt Projesi, inşallah bu sene çok daha iyi bir noktaya taşınacak ve yine başka sürprizlerimiz de olacak. Bir takım programlar olacak. Malazgirt'te yapılacak takım programlar olacak. Dolayısıyla herkesin bizi takip etmesini, bizi desteklemesini ve bir anlamda bu işi takip etmesini biz rica ediyoruz. Bu sene hayırlı ve verimli bir sonuç elde ederiz” diye konuştu.

“En büyük hayalimiz bu büyük zaferin yerinde görünür kılınması”

Kazıya bilimsel danışmanlık yapan Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Çevik ise, en büyük hayalinin bu büyük zaferin yerinde görünür kılınmasını, noktasal olarak yerinin tespit edilmesi olduğunu söyleyerek, “2019 yılında başladık. Muş Alparslan Üniversitesi adına yakışır bir şekilde misyonuna uygun bir şekilde başından beri bu projenin yanında yer aldı. Ama tabii içinden de rektörün çıkıp doğrudan bu sürecin içerisinde süreci de bilen, süreci de tayin eden bir ismin rektör olması bizi ziyadesiyle heyecanlanıyor. Üniversitenin her şeyiyle arkamızda olduğunu biliyoruz, yanımızda olduğunu biliyoruz. Proje ortağı diyorduk, biz artık sahipliğe doğru giden bir süreç var.”

“Türkiye'deki ilk savaş alanı arkeolojisini yapıyoruz”

Türkiye'deki ilk savaş alanı arkeolojisini yaptıklarını dile getiren Adnan Çevik şunları kaydetti, “İnterdisipliner bir çalışma yapıyoruz. 40’ı aşkın, yerli, yabancı, alan uzmanının katkısıyla yürüyen bu büyük zaferi yerinde görünür kılmaya dair bir bilimsel arka plan, hazırlıyoruz. Beşinci yılımızdayız. Savaşa dair 2 önemli veri üzerinden onların tespiti üzerinden yürüyoruz. Bunlardan ilki savaşa ait metal objeler. Yani o döneme ait metal obje. İkincisi de insan kayıtları. Tabii burada önceliğimiz kendi şehitliğimiz, şehitlerimizin bulunmasına dönük tespitler. Son 2 yıldır, Malazgirt Afşin Mahallesi'nde yürüttüğümüz çalışmalar, şehitlik olabileceğini düşündüğümüz alanda yoğunluklu olarak devam ediyor. 30’a yakın mezar açtık. Eski bir gayrimüslim köyünde 2 bine yakın Müslüman mezarı tespit ettik. Bunlardan 30’a yakın mezarı açtık ve bu açtığımız mezarlardan 25 örneği yaşlandırmak için TÜBİTAK ilgili birime gönderdik ve bunların tamamı 11’inci yüzyıl verdi. 11’inci yüzyıl bizim için 1071 demek, savaşın yüzyılı demek. Bunlardan 3’ü doğrudan başlarından travmatik ölüm iziyle balta, kılıç, kesici bir aletle ölmüş olmaları, 25-35 yaş aralığında yetişkin erkek olmaları bizi bu alanda yoğun olarak çalışmaya devam ettiriyor. Bu sene de yine ilk etap için buradayız. Bayrama kadar yüzey araştırması şeklinde bir çalışma yürüteceğiz. 150 kilometrekarelik son derece geniş bir alanda yürüyor bu çalışma. Ekibin bu kadar kalabalık olmasının bir başka sebebi de bu. Yani bu geniş alanı daraltmak adına coğrafyacı, jeofizik, jeolog ekiple bu alanı daraltmaya çalışıyoruz. Alanı daraltmak demek yüzey araştırmalarıyla işte başka şehitlikler, Bizans kayıpları, nerelere gömülmüş olabilirler? Çünkü savaşın noktasal olarak yerini belirledik diyecek şey bu.”

“Malazgirt sadece bir gün değil 365 gün hatırlansın”

“Yani aslında bizce savaşın nerede olduğu belli” diyen Çevik şu ifadeleri kullandı, “Ama savaşımız bir haftalık bir çatışmalar bütünü ve nihai muharebe 26 Ağustos’ta olduğu için biz daha çok veri ile bunu belgelemek istiyoruz. Çünkü bir sonraki aşaması burada bir turizm destinasyonu olan, yürüyüş yollarıyla, seyir teraslarıyla, şehitlikleriyle bir interaktif müzesiyle yani Çanakkale Şehitliği'ne gittiğimizde ne görüyor, ne yaşıyorsak aynısını Malazgirt'te de görmek ve yaşamak istiyoruz. Sadece 26 Ağustos'ta hatırlanan bir Malazgirt değil 365 gün gün hatırlanan, hatırlanmakla kalmayan, yerinde yaşanan bir Malazgirt kurmak istiyoruz. Malazgirt Savaşı'nı yerinde, gerçek zaman ve gerçek mekana dayalı olarak görünür kılmak istiyoruz.”

“Bu proje bundan sonraki projelere ışık tutacak”

Malazgirt Projesi’nin gelecekteki diğer projelere ışık tutacağının altını çizen Çevik, “Bu proje, bundan sonraki projelere de ışık tutacak bilgi ve insan kaynağı yetiştirme iddiasında. Hatta inşallah rektörümüzün riyasetinde burada bir enstitüleşmeye dönüşebilirsek sadece Malazgirt değil Muş Alparslan Üniversitesi üzerinden bölgedeki Türk-İslam kazılarının özellikle antropolojik verilerinin, insan kaynaklarıyla beraber hele bir de zamanda inşallah Antik DNA laboratuvarımız da açıldığında hemen yanı başımızda Ahlat, daha doğumuzda Ani var. Orada çok önemli Türk-İslam kazısı yürütülüyor. Dolayısıyla bütün bunları da yönlendirecek insan ve bilgi kaynağı üretecek bir lisansüstü tezler yapılacak bir merkeze dönüşsün istiyoruz.”

“Malazgirt'in dünya tarihini değiştiren bir hikayesi var”

Akademik ortamda çalışmaları Türkiye ve dünyayla paylaştıklarını ifade eden Çevik şöyle konuştu, “Yine 2023 yılı Kasım ayında Rus Bilimler Akademisi’ne davet edildik. Hatta bu yıldan itibaren dahili üyesi kabul ettiler bizi. Artık her iki yılda bir düzenlenen bir toplantı bu. Biz de orada Malazgirt'te elde ettiğimiz sonuçları Rus Bilimler Akademisi aracılığıyla dünyaya tanıtmaya devam edeceğiz. Bu yıl ayrıca Avrupa'nın en önemli Türk İslam arkeologları, İslam arkeolojisinin teorisyenleri misafirimiz olacaklar. İnşallah rektörümüzün de katılımıyla üniversitemiz üzerinden ortak iş birliği imkanlarını değerlendirerek biraz daha uluslararasılaşma boyutunu yakalamak istiyoruz. Çünkü bu tip yani bir hikayeniz varsa geleceğiniz de var. Muş’un, Malazgirt'in dünya tarihini değiştiren bir hikayesi var. Biz bu hikayeyi ne kadar bilimsel ölçütlerde dünyaya kendimizi anlatabilirsek kendimiz açısından aidiyet duygusu duygumuzu güncellemek ama dünyaya anlattığımızda da ki onlar zaten bunun önemini yazıp çizdikleriyle öteden beri biliyorlar ama ilk kez bir akademik bilimsel, arkeolojik çalışmayla bu tarihsel gerçekliğin açığa çıkarılması onların daha çok ilgisini çekiyor. Çünkü pek çok yazılarında bunun yıllardır belirtiyorlardı. Bu bizlere nasip oldu.”

“Savaşın noktasal olarak nerede cereyan ettiğine dönük tespitlerimize devam edeceğiz”

Çalışmaların bu yıl da verimli bir şekilde ilerleyeceğini dile getiren Prof. Dr. Adnan Çevik, “İlk etapta yüzey araştırması, bayramdan sonra da 1 Temmuz’dan itibaren de kazı olmak üzere hem devam eden kazılarımız var hem de yeni alanlarımız var. Buradan elde edeceğimiz verilerle savaşın noktasal olarak nerede cereyan ettiğine dönük tespitlerimize devam edeceğiz. Ama biraz önce söylediğim nihayetinde bu proje verileriyle savaş alanı dediğim gibi belli. Bunu ne kadar çok veriyle desteklersek yürüyüş yollarıyla, işte ordugahlarla, seyir telaşlarıyla, interaktif müzesiyle bir destinasyon alanı planlaması da olduğu için olabildiğince 150 kilometrekarelik alanda noktasal yerleri net ve somut bir şekilde ortaya koymaya çalışıyoruz. Son derece verimli geçiyor” şeklinde konuştu.

“Büyük Selçuklu kültür rotası oluşturacağız”

Malazgirt Projesi’nin Muş başta olmak üzere Doğu Anadolu’ya büyük bir turizm hareketliliğinin işaret fişeği olarak yansıyacağını kaydeden Çevik konuşmasında, “Bin yıllık geçmişin tahribatı vesaire düşündüğümüzde biz aslında sıra dışı bir arkeolojik çalışma yapıyoruz. Biz hikayesini bildiğimiz bir büyük hadiseyi arıyoruz. İzlerini sürüyoruz. Dolayısıyla zamana ihtiyacımız var, imkana ihtiyacımız var, desteğe ihtiyacımız var. Bu kadar kısa sürede çok ciddi sonuçlar aldık. Bu destek, imkan ve zaman daha verildiğinde biz bütün savaşın her aşamasını gün gün ortaya koyacağımızı ve sonuç itibariyle en büyük zaferi yerinde ete kemiğe büründürerek görünür kılacağımızı, bunun da bütün bölgeye Muş başta olmak üzere bütün Doğu Anadolu'ya büyük bir turizm hareketliliğinin işaret fişeği olarak yansıyacağını düşünüyoruz. Biz Büyük Selçuklu kültür rotası, Ani’den başlayıp Diyarbakır'da noktalanacak 8 ili ilgilendiren Büyük Selçuklu Kültür rotasının kalbi olsun istiyoruz” ifadelerini kullandı.