Muş Alparslan Üniversitesi Afet Yönetim Uygulama Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi İskender Dölek, Birkaç günden beri ilde etkili olan kuvvetli hava olayları üzerine bir değerlendirme yaptı.
DÖLEK, HAVA OLAYLARINI DEĞERLENDİRDİ
Muş Alparslan Üniversitesi Afet Yönetim Uygulama Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi İskender Dölek, Birkaç günden beri ilde etkili olan kuvvetli hava olayları üzerine bir değerlendirme yaptı.
Muş’ta son birkaç gündür etkili olan şiddetli Yağmur, Rüzgar ve dün meydan gelen yoğun kar yağışı hakkında değerlendirmelerde bulunan Muş Alparslan Üniversitesi Afet Yönetim Uygulama Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi İskender Dölek, İlin jeomorfolojisi, yağış miktarını, sis oluşumunu ve basınç koşullarını belirleyen önemli bir unsur olduğunu söyledi.
Afet Merkezi olarak ildeki doğal tehlike kaynaklarını izlediklerini, izlemekle kalmayıp bunların nedenlerini de anlamaya çalıştıklarını ifade eden Dölek, geçiş mevsimlerinin yani ilkbahar ve sonbaharın bu tür hava olayları açısından Muş ili için kritik dönemler olduğunu ifade etti.
Dölek açıklamasının devamında ise: “Muş İlinin yer aldığı alanın ilçelerde dâhil hava kütleleri açısından bir geçiş alanı olmasından dolayı geçiş mevsimlerinde bu tür kuvvetli hava olaylarının yaşanmasındaki önemli etkenlerden biridir. Muş ili Türkiye’nin en karasal ili olduğu için mevsimler ve gece gündüz arasındaki ısınma farkının en fazla hissedildiği yer anlamına geliyor. İlin jeomorfolojisi, yağış miktarını, sis oluşumunu ve basınç koşullarını belirleyen önemli bir unsurdur.
Muş Ovası her ne kadar Murat Irmağı ile drene edilse de boğazın kuzey- güney yönünde açılmış olması doğu batı yönlü hava hareketlerinin oldukça zayıf olmasına neden olur. Bu durum kış mevsiminde soğuyup ağırlaşıp Muş Ovasını kaplayan soğuk hava kütlesinin uzun süre ili etkilemesine neden olmaktadır. Muş Ovası bu soğuk hava kütlesi ile kaplı olduğunda çevreden ovaya pek farklı hava kütlesi sokulamamakta ve kış mevsiminde tek düze fazla değişmeyen soğuk hava koşulları yaşanmaktadır.
Ovanın doğusunda yer alan Rahva düzü aslında Van gölü üzerinden nemli ve daha ılık havanın Muş’a taşınması için uygun koşullara sahiptir. Ancak ovanın soğuk ve yüksek basınç hava koşulları ile kaplı olması buradan hava kütlelerinin sokulmasını da önler.
Kış mevsiminde etkili olan soğuk ve yüksek basınç hava koşullarının etkisini yitirdiği ilkbaharda da çevreden hava kütlelerinin sokulması yağışla birlikte kuvvetli rüzgârlara neden olmaktadır. Bu hava kütlelerinin sokulması dışında ova ile etrafındaki dağlar arasındaki ısınma farkları da kuvvetli hava hareketlerini de destekler.” Dedi.
Dr. Dölek, Önceki gün meydana gelen rüzgârın çok kuvvetli hissedilse de Vo şiddetinde en düşük şiddetteki fırtına olarak tanımlanabileceği, bu durumda oluşan hasarın birazda yapım teknikleri ile ilgili olabileceğini düşündüğünü ifade ederek: “Bir coğrafyacı başka bir ifade ile mekân bilimci olarak ilin doğal özelliklerini okumaya çalışıyoruz. İnsan eliyle oluşturulan yapıların doğal koşullarla uyumlu olması gerekiyor. Aynı hava koşulları Muş doğal koşulları ile uyumlu inşa edilen daha eski yapılarda herhangi bir etki yapmadığı görüyoruz, kışın çatılardan düşen kar ve buzun insanlara ve araçlara zarar vermesinin de bu bağlamda okunması gerekiyor.
Muşta inşa edilecek bir binanın çatı eğiminin en az 22 derece olması gerekiyor, 30-35 dereceye yakın eğim değerlerinin de kar birikmesini önleyeceğini, oluklu çatı sisteminden de vazgeçilmesi gerekiyor. Çatılarda kullanılan yatay yağmur dereleri ve düşey yağmur iniş boruları bu iklimde karşılığı yoktur. Saçak, uçlarında oluşan buz sarkıtları çatı kenarlarında malzeme deformasyonlarına neden oluyor. Belli aralıklarla tamiratı gerektiren durumlar ortaya çıkarıyor. Çözümü çok basit olan bu olay, bölgede aşılmaz bir sorun yumağı olarak durmakta, buz sarkıtlarını yok etmek için bulunan yöntemler kalıcı çözüm üretmemektedir.
Saçakları buz sarkıtlarından arındırma işleri, site yönetimlerine ve yerel yönetimlere maddi yük getirmektedir. Bu tür durumları önlemek için değişik teknikler uygulanabilir. Soğuk Çatı uygulaması da bunlardan biridir. Bu tür uygulamalar doğru mekan okuması ve mekanla uyumlu yapılar inşa edilmesinin medeniyetin bir göstergesidir. Doğa olaylarının kendisi değil sonuçları afet olarak ifade edilir. Mekanı doğru okur ve mekana uygun konutlar inşa edersek afetleri de doğru yönetmiş, afetlerle yaşamak konusunda da doğru adımlar atmış oluruz.” Dedi.
