MUŞ’UN SOSYOEKONOMİK GÖRÜNÜMÜ TÜİK VERİLERİYLE AÇIKLANDI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Van Bölge Müdürlüğü’nün yayımladığı verilere göre Muş’ta nüfus azalmaya devam ederken göç, işsizlik ve sağlık alanlarında dikkat çeken veriler ortaya çıktı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Van Bölge Müdürlüğü’nün 2025 Temmuz verilerine göre Muş ili, birçok alanda dikkat çeken istatistiksel göstergelerle öne çıkıyor.
2022 yılında 399 bin 202 olan Muş’un nüfusu, 2023’te 399 bin 879’a yükselmiş olsa da 2024 yılında yeniden azalarak 392 bin 301’e geriledi. Bu azalma, ilin son yıllarda sürekli göç vermesiyle doğrudan bağlantılı. 2024 yılında Muş, 22 bin 900 kişi göç alırken, 27 bin 400 kişi göç verdi. Net göç -4 bin 500 kişi olarak gerçekleşti.
Nüfus yoğunluğu düşük, hanehalkı büyüklüğü yüksek
Nüfus yoğunluğu açısından Türkiye ortalaması kilometrekare başına 111 kişi iken, Muş’ta bu oran yalnızca 50 kişi. Bu da ilin büyük ölçüde kırsal ve dağlık bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor. Diğer yandan, Muş’ta ortalama hanehalkı büyüklüğü 2024 itibarıyla 4,2 kişiyle Türkiye ortalamasının (3,11 kişi) oldukça üzerinde. Bu durum, geleneksel ve geniş aile yapısının hala güçlü olduğunu ortaya koyuyor.
Okuryazarlık artıyor, okullaşmada gelişim sürüyor
2023 yılına ait verilere göre, Muş’ta 6 yaş ve üzeri nüfusta okuryazarlık oranı yüzde 94,49 olarak belirlendi. Bu oran 2021’de yüzde 94,31 iken, son iki yılda önemli bir ilerleme kaydedildiği görülüyor. İlkokul net okullaşma oranı yüzde 95 ile Türkiye ortalamasına yakınken, ortaokul ve ortaöğretimde bu oranlar sırasıyla yüzde 88,2 ve yüzde 66,3 olarak kaydedildi. Lise düzeyinde Türkiye ortalaması yüzde 79,6 iken, Muş bu alanda geride kalıyor.
Sağlıkta personel açığı dikkat çekiyor
2023 yılı verilerine göre, Muş’ta bir hekime düşen kişi sayısı 840, bir hemşireye düşen kişi sayısı ise 447 olarak belirlendi. Türkiye genelinde bir hekime 418 kişi düşerken, Muş bu konuda oldukça geride. Sağlık kurumlarında yatak başına düşen kişi sayısı ise 530. Türkiye ortalaması 320 olan bu oran, Muş’ta sağlık altyapısının yetersizliğini ortaya koyuyor.
Doğurganlık yüksek, bebek ölüm oranı ise azalışta
Muş, doğurganlık oranları bakımından da dikkat çekiyor. 2024 yılı itibarıyla kaba doğum hızı binde 17,9 olarak gerçekleşti. Bu oran Türkiye genelinde binde 11 civarındayken, Muş’ta doğurganlık oranının oldukça yüksek olduğu görülüyor. Öte yandan, bebek ölüm hızı da 2021’de binde 13,7 iken, 2023 itibarıyla binde 12’ye geriledi.
İşsizlik geriledi ama istihdam hala düşük
TÜİK’in işgücü verilerine göre, Muş’ta 2023 yılında yüzde 19,1 olan işsizlik oranı, 2024’te yüzde 16,7’ye geriledi. Ancak istihdam oranı yüzde 38,9, işgücüne katılma oranı ise yüzde 46,8 ile Türkiye ortalamasının oldukça altında kalıyor. İstihdam edilenlerin büyük çoğunluğu tarım sektöründe faaliyet gösteriyor. Bu oran 2024 yılında yüzde 57,9 olarak ölçüldü.
İthalatın çok gerisinde kalan ihracat
Muş’un ekonomik kalkınmasına ışık tutan dış ticaret verileri de çarpıcı. 2024 yılında Muş’un ihracatı 8,4 milyon dolar iken, ithalatı 40,5 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2025 yılının ilk 6 ayında ihracat 4,8 milyon dolara düşerken, ithalat 40,4 milyon dolar seviyesinde kaldı. Bu tablo, ilin dış ticaret dengesindeki açık durumunu gözler önüne seriyor.
Konut ve yapılaşmada durgunluk
Yapı kullanım izin belgelerine göre 2024 yılında Muş’ta yalnızca 1.961 daireye yapı kullanım izni verildi. Bu sayı, 2021 yılında 1.819 iken, 2023’te 1.321’e kadar düşmüştü. 2025 yılının ilk yarısında ise ilde toplam 1.442 konut satışı gerçekleşti. Bu da ilde yapılaşma ve emlak sektöründe belirgin bir durağanlığa işaret ediyor.
Tarım ve hayvancılık Muş’un temel geçim kaynağı
2024 verilerine göre Muş, 3,2 milyon dekara yakın tarım alanı ile bölgesinde önemli bir üretim merkezi olma konumunu sürdürüyor. Aynı yıl itibarıyla ilde 1 milyon 158 bin küçükbaş, 242 bin büyükbaş hayvan varlığı bulunuyor. Bu veriler, tarım ve hayvancılığın il ekonomisindeki yerini koruduğunu gösteriyor.
Elektrik tüketimi ve ulaşımdaki gelişmeler
Muş’ta kişi başına yıllık elektrik tüketimi 2023 yılı verilerine göre 1.076 kWh düzeyinde. Bu rakam Türkiye ortalamasının (3.390 kWh) üçte biri kadar. Öte yandan motorlu taşıt sayısı artış eğiliminde. 2020’de 22 bin olan taşıt sayısı, 2025 Haziran ayı itibarıyla 28 bin 828’e yükseldi.
Trafik kazaları endişe veriyor
2024 yılı içinde Muş’ta toplam bin 370 trafik kazası meydana geldi. Bu kazalarda 976 kişi yaralandı, 17 kişi ise hayatını kaybetti.
