NACİ GÖRÜR’DEN FAY HATTI UYARISI: “ELİ KULAĞINDA”
Bingöl’de panele katılan deprem bilimci Prof. Dr. Naci Görür, Yedisu fayı için 250 yıllık periyodun dolduğuna dikkat çekerek, tedbir alınması çağrısında bulundu. Yedisu Fayı, Erzincan ve Bingöl illeri arasında doğrudan uzanıyor. Fayın hareketi, yakın çevresindeki Tunceli, Elazığ, Muş, Erzurum ve Diyarbakır gibi illeri de tehdit ediyor.
Bingöl’de panele katılan deprem bilimci Prof. Dr. Naci Görür, Yedisu fayı için 250 yıllık periyodun dolduğuna dikkat çekerek, tedbir alınması çağrısında bulundu. Görür’ün uyardığı Yedisu Fayı, Erzincan ve Bingöl illeri arasında doğrudan uzanıyor. Fayın hareketi, yakın çevresindeki Tunceli, Elazığ, Muş, Erzurum ve Diyarbakır gibi illeri de tehdit ediyor.
Deprem bilimci Prof. Dr. Naci Görür, TMMOB İl Koordinasyon Kurulu tarafından düzenlenen panele katıldı. Panel öncesi konuşmanın yapılacağı Bingöl Belediyesi Konferans salonunu su bastı. Suyun tahliye edilmesinin ardından Prof. Dr. Görür, Bingöl’ün Depremselliği ve Deprem Dirençli Bingöl konulu sunumu gerçekleştirdi. Bingöl’ü deprem dirençli hale getirmeleri gerektiğini dile getiren Prof. Dr. Görür, Bingöl’ün Doğu Anadolu fayı ile Kuzey Anadolu fayının kesişim noktasında bulunduğunu hatırlattı. Karlıova’nın, fay sistemlerinin kesiştiği özel bir yer olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Görür, "Bir levha sınırıdır. Levha sınırları adeta bir tuzak gibidir. O dönemde depremin ne olduğu bilinmiyordu. Ancak bilim ve teknoloji geliştikçe depremin nedenleri anlaşıldı. Eğer levha sınırında yaşayacaksan, evin sıradan olamaz. Müteahhit özel olacak, mühendislik sağlam olacak, kullanılan malzeme kaliteli olacak. Evin tipi, temeli, zemini doğru düzgün olacak. Deprem olmadan önce depremin verebileceği zararlar önceden hesaplanmalı ve ona göre tedbir alınmalı. Deprem olduğunda Bingöl’e ne kadar zarar verecek, nasıl zarar verecek? Bunları daha deprem olmadan önce bilmek, tespit etmek zorundayız. Bunları tespit ettikten sonra zarar azaltıcı çalışmaları ona göre yapacağız. Bu faylar zamanı geldiğinde deprem üretirler. Yedisu fayı için 250 senelik periyot dolmuştur, eli kulağında. Bunu sizi korkutmak için söylemiyorum. 1939’da Erzincan depremi oldu, yaklaşık 40 bin kişi öldü. Yedisu Fayı 1939 depreminde de kırılmadı, burada en son deprem 1784 yılında meydana geldi. Dolayısıyla fay stresini doldurdu. Yedisu Fayı kırıldı, kırılacak derken bilimsel verilere göre diyorum. Ama zamanını bilemem, kimse bilemez. Bu fayları değiştiremeyeceğime, atamayacağıma, satamayacağıma göre, Bingöl’ü terk edip başka yerlerde yaşayamayacağımıza göre Bingöl’ü deprem dirençli kent haline getirmemiz gerekiyor. Deprem dirençli kent; büyük deprem olduğunda minimum zararla depremi atlatan kent demektir. Örneğin biz 6 Şubatta bir gecede 50 bin insanı toprağa verirken, Tayvan’da aynı büyüklükte deprem oldu 10 kişi tesadüfen oldu. İşte deprem dirençli Tayvan, deprem dirençli Maraş, Malatya" dedi.
"Bingöl deprem dirençli kent haline getirilmeli"
Bingöl’ün deprem dirençli kent haline getirilmesi gerektiğini dikkat çeken Görür, Bingöl’ü deprem dirençli kent haline getirmek mümkün mü, mümkün. Sadece Bingöl’ü değil, 20 senede bütün Türkiye’yi deprem dirençli yaparız. Bir kent, yönetim, halk, altyapı, yapı stoku, ekosistem-çevre ve ekonomiden oluşan parametrelerle deprem dirençli hale getirilebilir. Yönetim dediğimiz belediye. Başkan kenti depreme hazırlayacak. Belediye dışındaki tüm kurumlar elbette ki belediyeye destek olacak. Kenti depreme belediye hazırlayacak, başka türlüsü olmaz. Başta belediye başkanı olacak, onun yanında bir genel koordinatör olacak ve depreme hazırlıklarla ilgili bütün çalışmalar hakkında başkana bilgi verecek, başkan da bunu halka anlatacak. Genel koordinatörün de altında halk koordinatörü, altyapı koordinatörü, yapı stoku koordinatörü, ekosistem-çevre koordinatörü ve ekonomi koordinatörü görev yapacak. Halk ne yapacak? Eğer Bingöllü depreme nasıl hazırlanacağını bilmiyorsa, Bingöllünün deprem hakkında bilgisi, birikimi, kültürü yoksa ağzınızla kuş tutsanız Bingöl’ü depreme hazırlayamazsınız. Sizin eğitim almadığınız, nesilden nesle o bilgiyi aktarmadığınız sürece Bingöl’ü deprem dirençli yapamazsınız. Çocuk aileden görerek büyümeli, o kültürle devam etmeli. Altyapı ve yapı stoku alanında kentin mikro bölgeleme çalışmalarının yapılması gerekiyor. Yöneticilere sorsan bizim mikro bölgeleme çalışmamız var diyorlar. Mikro bölgeleme çalışmalarında, Bingöl’ü karelere ayırarak, her karenin ortasına karotlu sondaj yaparak, aldığın karotları laboratuvarda inceleyerek, onun bütün jeolojik, jeofizik, topografik özelliklerini inceleyerek, koordinasyonunu yaparak ve tehlike haritalarına dönüştürerek yapılır. Başka türlü olmaz, öyle basit bir iş değildir. Yani Bingöl’de adam akıllı mikro bölgeleme çalışması yaparsanız en az 30-40 milyon dolar paranın harcanması lazım ve o mikro bölgeleme sonuçlarına göre çalışmaların yapılması lazım" diye konuştu.
Yedisu fayı hangi illerden geçiyor?
Yedisu Fayı, Erzincan ve Bingöl illeri arasında doğrudan uzanıyor. Erzincan’ın Üzümlü ilçesinin güneyinden başlayıp Bingöl’ün Yedisu ilçesine kadar devam eden fay hattı, ancak olası bir depremin etkilerinin sadece bu iki il ile sınırlı kalmayacağı uzmanlar tarafından vurgulanıyor. Fayın hareketi, yakın çevresindeki Tunceli, Elazığ, Muş, Erzurum ve Diyarbakır gibi illeri de tehdit ediyor.
Fayın 75 kilometrelik uzunluğu, bölgesel bir deprem riskini gözler önüne seriyor. Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin ardından Yedisu Fayı daha sık gündeme gelirken, hattın Kuzey Anadolu Fayı’nın doğu ucunda bir sismik boşluk oluşturduğu biliniyor.
Görür’ün '250 yıllık periyot doldu' açıklaması, sadece Erzincan ve Bingöl’ü değil, komşu illerdeki yerleşim yerlerini de alarma geçiriyor. Fay çevresindeki diğer aktif faylarla etkileşimde bulunma olasılığı, depremin yıkıcı etkilerini daha da artırabilir.
Yedisu Fayı, Kuzey Anadolu Fayı'nın (KAF) doğu kısmında, Erzincan Havzası'nın doğusundan Bingöl’ün Yedisu ilçesine kadar uzanan yaklaşık 75 kilometrelik bir hattı kapsıyor.
Erzincan’ın Üzümlü ilçesinin güneyinden başlayarak engebeli bir araziden geçen bu fay, Yedisu ilçesine kadar devam ediyor ve jeolojik izlerini çizgisel şevler, kaymış dereler gibi morfolojik işaretlerle ortaya koyuyor.
Bilimsel olarak 'sismik boşluk' (K70B) olarak tanımlanan bu bölge, uzun bir süredir biriken enerjiyle dikkatleri üzerine çekiyor.
Bu fay, Kuzey Anadolu Fayı'nın doğu ucunda, Erzincan ile Bingöl’ün Karlıova ilçesi arasında stratejik bir noktada konumlanıyor.
1939 Erzincan Depremi'nde bile kırılmayan Yedisu Fayı, son olarak 1784’te hareketlenmiş ve o günden bu yana 241 yıl boyunca enerji biriktirmeye devam ediyor.
Levhaların her yıl 1-2 santimetre kaymasıyla stresin 'kumbara gibi' biriktiğine dikkat çeken Görür, bu hattın çevresindeki diğer depremlerin de enerjiyi aktararak riski artırdığını ifade etti. Yedisu Fayı, hem bulunduğu stratejik konum hem de biriken enerjisiyle Türkiye’nin deprem haritasında kritik bir öneme sahip.
