AĞIN’IN DÖRT İNCİSİ…
Bedrettin KELEŞTİMUR
2025 yılındayız. 15 Ocak 2025 tarihi Çarşamba Günü Saat, 11.50’de TRT Diyarbakır GAP Radyoda Hayatın İçinden Programı Duydunuz mu, Gördünüz mü köşesinin inşallah canlı konuğu olacağım. Her 15 Günde, Çarşamba Günü bir farklı konuyla şehrimizin tanıtımına yüreğimizin müsaade ettiği kadar/ veya dilimizin döndüğü kadar sizlerle birlikte olacağız. TRT GAP Diyarbakır Radyo Müdürü Fatih Yılmaz’ın şahsında emeği geçenleri kutlarım…
Ağın İlçemizi mutlaka görmenizi arzu ederim. Her bakımdan mükemmel... Ağın İlçemiz, Karasu Vadisine açılan kapı… Tarihe, kültüre, sanata, edebiyata, bütün erdemli vasıflara açılan kapı… Ağın İlçemiz, Elazığ İlimizin kuzeybatısında, 75 km uzaklıkta… Türkiye’nin en küçük İlçeleri arasında, (526 km2) yer alıyor. TUİK’in verilerine göre Ağın İlçesinin 2023 yılı nüfusu, 2.834… Ağın İlçesinin 2000 Yılı Nüfusu, 5.246… Göçler, hasret kokan ayrılıklar! “Yalnız, annem gibi, o ılık sesle,/ İçimde dövünüp ağlama gurbet!” (N.F.K)
Ağın İlçesi, 1954 tarihinde, İlçe oluyor… İlk Belediye Başkanı, Merhum Ekrem İsbir (1947-1960 yılları) Merhum Ekrem İspir’in Ağın İlçemize ilk radyoyu da getirdiğini biliyoruz. İlk fotoğraf makinesini de odur!. O yıllarda, İpek Böcekçiliğinde de önemli adımlar atılıyordu.
1974 yılında hizmete giren Keban Barajıyla İlçenin, kadim çehresi değişiyor… Ağın İlçesinin en verimli toprakları sular altında kalıyor… Bir şey var ki, “Ağın bir sayfiye kentine dönüşüyor!” Ağın İlçesinin Keban Baraj Gölüne Kıyısı, ’77 km civarında…’ Müthiş bir doğal güzelliğine sahip… Eğitim Tarihimizin, ‘en müstesna İlçesi…’ Tarihi boyunca Türkiye’ye muallim yetiştiren İlçemiz… Eğitilmiş insan gücünde, “Türkiye’de ilk sırada…” Ağın Düşün Dergisi, Türkiye’nin en eski dergileri arasında; İlk Sayısı, “1967 tarihinde…” yayınlanıyor. Günümüzde de yayın hayatına devam ediyor. Ağın İlçesi, sadece Elazığ İlimizin değil; Türkiye’nin, ‘edebi muhitidir…’
Sözün hemen başında, “Ağın’ın dört incisi…” dedik; “Badem, Üzüm, Nar ve Leblebi…” Özellikle, dört inci de, “sohbet kültürümüzün!” Olmazsa olmazlarıdır… Muhabbetin damak tadı olarak bilinir. Bu sohbeti yaptığımızda da, masamızın üzerinde, “Ağın İlçemizin Doğal Gıda Ürünleri bizlere bahar esintisi veriyor!”
Nar Suyundan Ağın Leblebisine, Ağın’ın o meşhur Kış Üzümünden Ağın Bademine… Tabi ki burada, pestilinden, orciğinden, elma, erik ve kayısı kurusundan söz edebiliriz…
Destan Şairimiz Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu’nun mısralarında, Ağın’a dokunur, bir yürek seslenişi sizleri farklı bir âleme taşır.
“Bunca güzel sevdik, fakat hiçbiri, / Ağın dedikleri yar gibi değil/ Çok meyve devşirdik, bağdan bahçeden/ Onun bağrındaki NAR gibi değil/ Ey ak-ın, yeşilin, morun aşığı/ Ey gönül tahtının son yakışığı/ Yıldızın, güneşin, ayın ışığı/ Senin yüzündeki NUR gibi değil!”
Ağın İlçesi, o kadar nezih simalar yetiştirmiştir ki; Vatan Coğrafyamızda, ‘iz bırakan isimler arasında’
Eğitim, Sanat, Edebiyat, Kültür alanlarında… İlim dünyasında, Bürokrasi hayatımızda… Yüksek bir ahlakın, fedakârlığın abide şahsiyetleri… Düşünelim, bu şirin belde de, 1880’li yıllarda; “Müderris Hüseyin Efendi tarafından medrese açılır…” Ağın İlçemiz, eğitim başta olmak üzere her alanda ülkemize çok nezih şahsiyetler yetiştirmiştir.
Ağın İlçesi… 1965’lerde, İlçenin nüfusu; “yedi bin beş yüz…” O yılların genç, dinamik ve heyecanlı nüfusu… 2023 yılında, Ağın İlçe tabelasında nüfusu, “2 bin 834…” Son elli yılın fotoğrafı… Sürekli göç veren İlçelerimiz arasında yerini almıştır.
Son yıllarda, “Tarım İşletmeleri…” gündeme geldi. Ağın İlçemizde, “Badem Üretiminde…” bir yarış başladı.
İnsanımız artık toprağa yönelmeye başladı… Üreten bir Türkiye ideali… O ideale yolculuk… O yolculukta, her yörenin kendine özgü güzellikleri… O güzellikleri günümüzde artık katma değere dönüştüren bir anlayışa şahit oluyoruz. Artık, yakın bir gelecekte; İllerimizi, yörelerimizi; “Markalarıyla…” bilinecek, tanınacaklar… Ağın İlçemizin markası; dört incisi…
Bütün Türkiye’nin yakından bildiği Ağın’a özel Leblebi… Yapımıyla da asırlarca devam eden bir kültürün damak zevkini taşıyor… Ağın Üzümü/ veya bir diğer adıyla da, Ağın İlçemizin Kış Üzümü… Suyunu kana kana içtiğimiz bir farklı şifa kaynağı, Ağın’a has Nar’ımız… Ve artık Türkiye’de bilinen ve aranan önemli bir katma değeri, Ağın Bademi… Ağın’da 8 bin dönüm alanda bu yıl badem hasadı yapıldı. Bu yıl ki, rekoltenin, 2 bin 500 ton olduğu belirtiliyor…
Elâzığ’ın meşhur Badem Şekeri… Badem üretiminde, Ağın İlçemiz için, “açık fabrika…” veya “bacasız fabrika!” ifadeleri kullanılmaya başlandı. Badem üretiminde, Ağın İlçemiz, Türkiye’deki mevcut ilçeler arasında 8.sırada bulunuyor.
Bir ürünü incelerken şu ifadeleri gördüm; “Badem sütü ile zenginleştirilmiş probiyotik yoğurt!”
Bir İlmi makalede şu ifadelere yer veriliyor; “Badem ilave edilen çikolatalarda antioksidan kapasite değişiminin incelenmesi ”Anadolu’nun ‘en eski meyvesi’ bademe sahip çıkılmalıdır. Badem, Ceviz, Dut, Üzüm gibi, “Doğal Gıda Ürünlerinin Kaynağı…” teşvik edilmeli, desteklenmelidir… Ağın İlçemiz, “badem üretiminde…” önemli mesafeler aldı/ alıyor. Ağın İlçemizde, “Badem Üreticileri Birliğinin Kurulması!” önemli bir adımdır. Kuru yemiş olarak tüketilen Bademin, Çikolata, Şekerleme, Pasta yapımının yanı sıra, badem yağının işlendiğini biliyoruz. “Kabuğundan Sunta ve MDF, İçinden Bademli Baklava, Badem Ezmesi…”
Bütün bunlar, AR_GE çalışmaları… Kâhta İlçesinde, “Sert Kabuklu Meyveler Araştırma Enstitüsü” hayata geçiriliyor. Prof. De. Bekir Erol Ak, “Bademin yeşil kabuğunu hayvanlara yem olarak kullanmamız mümkün!” “Badem kabuğundan aktif kömür elde edilebiliyor!” Bademin iç meyvesinden, “Badem Sütü…” içecek olarak elde edilebiliyor. Sertliğine Göre; “El Bademi, Diş Bademi, Sert Kabuklu Badem, Taş Badem” Badem ve Cevizin birer şifa kaynağı olduğu da bilinmektedir; “Kansere yakalanma riskini azaltması,
Kansızlığı iyileştirici etkileri, Şeker hastalığına iyi gelmesi, Kemik ve diş yapımını güçlendirme etkileri,
Badem yağı şampuanlar, Cilt hastalıklarını önleyici etkileri, Bağışıklık sistemini güçlendirmesi…”
Elazığ Ağın İlçemizde, “Doğal Gıda Ürünleri Fuarının Açılması, Ağın’da, “Üzüm ve Badem Araştırma Enstitüsünün Kurulması! Her alanda, ‘her sektörde’ ÜRETEN TÜRKİYE… Şunu iyi görelim, yakın gelecekte; ‘Petrol Savaşının…’ yerini “Su Savaşları’ ve de, “belli başlı Gıda Savaşları!” alacaktır.
Geleceğin Türkiye’sine hazırlanalım…