NİYAZİ YILDIRIM’I ANLATMAK
Bedrettin KELEŞTİMUR
Allah nasip ederse 26 Kasım 2025 Çarşamba Günü, Saat; 17.00’de, İstanbul Türk Edebiyatı Vakfında, Destanların Efendisi hemşehrimiz Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu’nu anlatmaya çalışacağım. Türk Edebiyatı Vakfı ve Çarşamba Sohbetleri, Şeyhü’l Muharririn Ahmet Kabaklı Hoca’nın müstesna hizmetlerinin günümüzde de çağlayışıdır. Ahmet Kabaklı, Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu, Fethi Gemuhluoğlu gibi müstesna şahsiyetler, “bir nesil üzerinde emektar olan her biri birer Harput Beyefendileridir…”
15 Eylül 1976 tarihinden 14 Aralık 2007 tarihine kadar M.E. B. Devlet Kitapları Müdürlüğü Elâzığ Bölge Şefliğinde görev yaptım. Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu bizim müdürümüzdü… M.E. B. Yayımlar Genel Müdürlüğü ile birlikte Devlet Kitapları Müdürlüğünü de yürütmekteydi. Devlet Kitaplarına önemli bir vizyon kazandıran şahsiyetti. Bir ülkü insanıydı… Büyük idealleri vardı. Edirne’den Kars’a kadar bir nesli kendi irfan kültürüyle buluşturmaktı… İstanbul’da Göztepe’de ki evlerinde sohbetimiz oldu. Gelecek için titreyen bir şahsiyetti… “Destanların Efendisi” ve “Vakıf İnsan…” olarak da anılan Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu’nun yetişmesinde, “Aile ve Yetiştiği Çevre…” çok önemlidir. Niyazi Beyimiz, güçlü bir aile ortamında yetişecektir. Niyazi Bey’in, ‘bir Bilge Hatun’ olan, Babaannesi, “Aniş Ana…” bu güzel insanı, ecdat kültürü ile yoğuracaktır. “Bağdat Fatihi Gençosman’ı…” ondan defalarca dinleyecektir. Bir eğitimci olan Babası Mehmet Sabit Efendi, ‘Niyazi Bey’in düşünce dünyasını etkileyen ilk sıcak nefes…’ Ağın İlçesi, ‘eğitimli insan faktörü’ ile ön plana çıkar. 1871 yılında Nahiye olan Ağın İlçemize, “1866 tarihinde Özel nitelikte ilkokul açılıyor!” Ağın’da ilk medrese, “Müderris Hüseyin Efendi tarafından 1880 tarihinde…” açılacaktır. Bir yıl sonrasında da, Ağın İlçesinde, günümüzden 134 yıl önce, “1891 tarihinde İlk Rüştiye (Ortaokul) açılacaktır. 1892 tarihinde de, “ilkokul binası…” inşa ediliyor. 1913 tarihinde, “İnas Mektebi (Kız Okulu) öğretime başlayacaktır. Cumhuriyet Dönemine gelindiğinde; “1926 tarihinde Ağın’da Karma Eğitim ve Öğretim Başlayacak…” 1953 tarihinde, Ortaokul ve 1975 tarihinde, Uçkunkaya Lisesi açılacaktır.
Gerek eğitim tarihi olarak ve gerekse insan faktörü olarak, Ağın İlçesinin ‘güçlü bir yönü’ vardır.
Müderris Hüsnü Efendi, Hilmi Ziya Apak, Abdullah Lütfi (Tahtasız Hoca), Fethi Gemuhluoğlu, Vehbi Çoker, Elmas Yıldırım vesaire… Bu insanların bir özelliği de, “Vakıf İnsan Oluşları…”
Kendilerini yaşadıkları Şehre/ Şehrin insanına vakfetmeleri… Gelecek nesiller üzerinde, ‘emektar insan oluşlarıdır’ Bu vesileyle de, 1933-1952 yılları arasında Elâzığ’ın birçok İlçesi ve Nahiyesinde, görev yapan, Azerbaycan’ın muhaceretteki Vatan Şairi, Elmas Yıldırım’ı da Yâd etmeliyiz. Elmas Yıldırım’ın son görev yerleri arasında, Ağın İlçemiz de yer alır. Niyazi Bey’in üzerinde önemli etkileri olduğunu söyleyebiliriz. Elmas Yıldırım’ın, “Kara Destan…” şiirine, Niyazi Yıldırım’ın bir nazire olarak kaleme aldığı, “Kara Destan!” bizlere tarihi dersler veren, ‘edebi panoramadır’ Her iki destanda müthiş bir tarih şuurunu okursunuz. Sizleri derinden düşündüren mısralardır.
Niyazi Yıldırım’ın ilk öğretmenlik yılları Elâzığ İlinde geçecektir. Burada önemli olan husus da, o dönemlerde, “çok zengin bir edebi muhitin oluşudur’ Av. Fikret Memişoğlu ile birlikte Elâzığ kültür, sanat, folklor hayatına büyük katkıları olacaktı. İlk yazıları, Elâzığ Gazetesi’nde, “Kopuzdan Ezgiler” köşesinde okuyucu ile buluşacaktır. Yeni Fırat Dergisinde de, “yazıları yayınlanacaktır!” “Konsun şamdanlara mum, olsun ergenler sıra,/ İnsin davula tokmak, başlasın Çaydaçıra! ” dizeleriyle meşhur Çaydaçıra şiirini ilk defa Elâzığ medyasında yayınlanır. Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu’nun 1929 yılında Ağın İlçemizde başlayan ve 21 Ağustos 1992 tarihine kadar uzanan hayat serüveni bütünüyle, “Sanat ve Edebiyat Dünyasının İçerisinde…” sürekli üreten verimli bir atmosferde hizmetlerle geçecektir.
Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Genel Sekreterliği, Türk Edebiyatı Vakfı Müdürlüğü, Türk Edebiyatı Dergisi Yazı İşleri Müdürlüğü, Doğu Türkistan Dergisi Yazı İşleri Müdürlüğü, Türkiye Gazetesi Kültür Sanat Yönetmenliği…
Şunu da hemen ifade etmeliyim, Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu, ‘doğduğu yerleri, kendi yetiştiği şehri, şehrin kültür ve sanat iklimini hiçbir zaman ihmal etmemiştir. Ağın için, Keban için, Harput için yazdığı o şiirler, bu yörenin insanları tarafından sıklıkla okunmaktadır. Özellikle de, “Çaydaçıra Şiiri…” Elâzığ Şehrimize en nezih folklorik hediyedir. Çaydaçıra onsuz çalınmıyor. Uluslararası Hazar Şiir Akşamlarının 2..cisi, 18 Aralık 1993 tarihinde Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu anısına yapılacaktı. Bu akşamın anısına çıkarılan, “Güldeste…” Niyazi Beyimizi anlatan tarihi bir belge niteliğindedir.
1971 yılında, Malazgirt-1071’in, “900.ncü yıldönümüne Elâzığ üzerinden rahmet mekân Arif Nihat Asya ile birlikte gideceklerdi…” O tarihlerdeki sohbetler hala hafızalardadır… Asrımız, Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu gibi, İman ve İslâm atlası üzerinde; şiirinin her mısrasında bizlere, ‘büyük ufuklara doğru ışık tutan…’ şahsiyetlere o kadar çok ihtiyaç var ki… Rahmet, minnet ve şükranla anıyoruz. Mekanları cennet olsun. (amin)
HARPUT ABİDELER
Harput’ta bir câmi… Dünden yadigâr
“Sarayhatun” diye bir nâmı vardır
Ol camiin nârin minaresinde
Uzun Hasan Bey’in endâmı vardır
Beşyüz yıldan beri şok minareden
Ulu Peygamberin selâmı vardır
Uyumaz Harput’un evliyaları
Dillerinde Allah kelamı vardır
İhtiyar “Kale ”nin, Ulu Câmiin
Mâzide pek şanlı eyyâmı vardır
Her sabah yeşeren tevhid nurunun
Nesiller boyunca peyamı vardır
Belek Bey, at üzre Kayabaşı’nda…
Elinde vatanın ilamı vardır”